حدیث شاهدحدیث شاهد، از اصطلاحات بکار رفته در علم حدیث بوده و به حدیث مفردی که مفهوم آن به سند دیگر نقل شده، اطلاق می شود. ۱ - تعریفیکی از انواع حدیث در بین دانشمندان علوم حدیث، حدیث شاهد است برای آن تعاریفی ذکر شده است که در ذیل به آنها اشاره می‌شود: ۱- حدیثی که راوی دیگر با راوی آن در نقل از صحابه دیگری در لفظ و معنای حدیث موافقت داشته باشد. ۲- حدیث مفردی است که توسط صحابی دیگر نقل شود. ۳- به حدیث مفردی گویند که مضمون آن به سلسله سند دیگری نقل شده باشد. ۴- حدیث ضعیفی است که مؤید حدیث دیگر است. ۲ - حدیث متابعنوع دیگری از حدیث وجود دارد که تعریف آن با برخی از تعاریف حدیث شاهد یکی است و آن حدیث متابع است در تعریف آن گفته شده است: حدیث متابع حدیثی است که راوی دیگر با راوی آن در نقل از شیخ یا کسی که ما فوق آن شیخ است موافقت داشته باشد مثل این که علی بن ابراهیم از پدرش ابراهیم بن هاشم از… حدیثی را نقل کند و راوی دیگری غیر از علی بن ابراهیم نیز همین متن را از ابراهیم بن هاشم از… نقل نماید. روی این جهت گاهی شاهد بر متابع و به عکس در کلام دانشمندان اطلاق شده است. ۳ - فرق شاهد و متابعبرخی در مقام فرق آن دو بیان داشته‌اند: درست است که در هر کدام از این دو شکلی از عزیز وجود دارد - یعنی در هر طبقه حداقل دو نفر آن را نقل کرده‌اند -ولی این بدین معنا نیست که آن دو یکی می‌باشند چون شاهد اعم از متابع است شاهد گاهی شامل لفظ و معنا گاهی فقط شامل معنا است در حالی که متابع تنها شامل لفظ می‌شود و هرگز به معنا مربوط نمی‌شود. و برخی دیگر گفته‌اند در حدیث شاهد موافقت در معنا معتبر است ولی در حدیث متابع موافقت در لفظ معتبر می‌باشد. ۴ - تعبیرات دیگراز حدیث شاهد به شاهد، روایت شاهد، خبر شاهد و شواهد تعبیر شده است و از حدیث متابع به متابع (حدیث) و حدیث تابع، خبر متابع، روایت متابع، خبر تابع، روایت تابع، متابعات و تابع نیز تعبیر می‌شود. [۱]
عبدالوهاب، عبداللطیف، المعتصر من مصطلحات اهل الاثر، ص۳۰.
[۴]
مدیر‌شانه‌چی، کاظم، درایة الحدیث، ص۶۲.
[۶]
عسقلانی، ابن حجر، شرح شرح نخبة الفکر فی مصطلحات اهل الاثر، ص۹۲.
[۷]
نادرعلی، عادل، علوم حدیث و اصطلاحات آن، ص۱۸۰.
[۱۰]
فصلنامه علمی تخصصی علوم حدیث، ج۱۰، ص۵۵.
[۱۲]
تهانوی، ظفر احمد، قواعد فی علوم الحدیث، ص۴۵-۴۶.
[۱۳]
مامقانی، عبدالله، مستدرکات مقباس الهدایه، ج۵، ص۱۹۷-۱۹۹.
[۱۴]
زرقانی، محمد عبدالعظیم، مناهل العرفان فی علوم القرآن، ج۱، ص۱۴۸.
۵ - پانویس
۶ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «حدیث شاهد»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۶/۶/۲۷. رده‌های این صفحه : اصطلاحات حدیثی
|